گستره کاربردهای واژگان کیهانی در شاهنامه فردوسی

رساله حاضر مشتمل بر پنج قسمت است . در پیش گفتار ضمن اشاره به جایگاه کیهان شناسی در فرهنگ ایرانی، از انگیزه انتخاب موضوع، ضرورت پرداختن به آن و شیوه کار سخن به میان آمده است . بخش اول در برگیرنده مباحثی پیرامون اخترشناسی در ایران باستان است که در آن ضمن پرداختن به بررسی میزان اهمیت باورهای کیهانی در آیینهای کهن ایرانی، به شواهد و قراینی از متن شاهنامه نیز که بیانگر سابقه دیرساله ستاره شناسی در ایران باشد استناد جسته ایم. در بخش دوم که شامل گفتارهایی چون تصویر آفرینی و مبالغه حماسی در اوصاف و تصاویر کیهانی، اخترشناسان و جایگاه آنان در شاهنامه، پیشگوییهای ستاره شناسان در شاهنامه، میزان آشنایی فردوسی با نجوم ادب پهلوی، نجوم علمی و نجوم احکامی در شاهنامه، و واژه گزینی فردوسی در قلمرو علم نجوم است ، سعی مان بر این بوده که با ارائه شواهد و قراینی مستند از شاهنامه، ضمن اثبات آشنایی وسیع و پردامنه فردوسی با دانش اخترشناسی، اهمیت نجوم در اسطوره هاو حماسه های ایرانی نیز نموده شود. بخش سود، که بخش اصلی رساله محسوب می شود، در برگیرنده یکایک واژگان و اصطلاحات کیهانی مندرج در شاهنامه است که به شیوه الفبایی مرتب گردیده و ضمن شرح و توضیح آنها، بسیاری از بن مایه های آیینی و اسطوره ای واژگان مزبور نیز براساس متون و منابع کهن ایرانی بیان شده است . شش فهرست آیات و احادیث ، ابیات ، اعلام و اسامی خاص ، اسامی کتب ، واژگان توضیح داده شده، و منابع و ماخذ بخش پایانی رساله را تشکیل می دهد تا دستیابی به مطلب مورد نظر با سهولت بیشتری صورت گیرد.